Κόντρα στις ανάγκες του λαού και ενάντια στο περιβάλλον - Πολλαπλό αρνητικό αποτύπωμα από την «πράσινη» καπιταλιστική ανάπτυξη

Γράφει ο Βασίλης Ελευθερίου*

Από τα τέλη Ιούλη, προχωρά με γοργούς ρυθμούς η επέλαση των μονοπωλίων της Ενέργειας, που ετοιμάζονται να «μπήξουν τα νύχια τους» και στα βουνά των Αγράφων, εγκαθιστώντας ανεμογεννήτριες σε διάφορες περιοχές.

Πιο συγκεκριμένα, εδώ και δύο βδομάδες έχει αρχίσει η διέλευση των φορτηγών που μεταφέρουν εξοπλισμό και τμήματα των ανεμογεννητριών, τα οποία προορίζονται για την περιοχή του Τυμπάνου Αργιθέας, περιοχή που έχει μετατραπεί σε πραγματικό εργοτάξιο, από την άνοιξη του 2021, οπότε και ξεκίνησαν οι εργασίες κατασκευής αιολικού πάρκου, με 8 ανεμογεννήτριες, λίγο πιο πάνω από το διάσελο του Προφήτη Ηλία, στη θέση Αέρας - Αφεντικό. Συνολικά μέχρι τις 29 Αυγούστου προγραμματίζεται η έλευση 72 φορτηγών.
Παράλληλα, λίγους μήνες πριν, αδειοδοτήθηκε από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) η εγκατάσταση 9 ακόμα γιγαντιαίων ανεμογεννητριών, ισχύος 4,8 MW η καθεμία, που έχουν ύψος 180 μέτρων και φτερωτές 133 μέτρων, στην κορυφογραμμή Καζάρμα των βορειοανατολικών Αγράφων, πάνω από τα χωριά της Λίμνης Πλαστήρα, Κερασιά, Κρυονέρι, Φυλακτή, Πεζούλα και Νεοχώρι.
Με παρακαταθήκη τις πολύμορφες αγωνιστικές δράσεις των προηγούμενων ετών, που οδήγησαν στη ματαίωση αντίστοιχων σχεδίων για τοποθέτηση ανεμογεννητριών στη μαρτυρική Νιάλα, εργατικά σωματεία, Ομοσπονδίες Αγροτικών Συλλόγων, μαζικοί φορείς παλεύουν να μπει φρένο σε αυτά τα σχέδια, αναδεικνύοντας τις αρνητικές επιπτώσεις που θα έχει η παράδοση του φυσικού και ενεργειακού πλούτου στα μονοπώλια, τόσο για την πρόσβαση των λαϊκών νοικοκυριών σε επαρκή και φθηνή Ενέργεια όσο και για την προστασία του περιβάλλοντος.
Παρακαταθήκη ωστόσο, αλλά και αφορμή απότελούν οι κινητοποιήσεις που οργανώθηκαν προηγούμενες μέρες, με πρωτοβουλία του Συντονιστικού Αγώνα για τα Αγραφα, σε συντονισμό με άλλους φορείς, μαχητικές και μαζικές κινητοποιήσεις στο Μουζάκι, στη Φυλακτή, ενώ τις επόμενες μέρες σχεδιάζονται και άλλες παρεμβάσεις, απλώνοντας με τον τρόπο αυτό το μήνυμα της εναντίωσης αλλά και του λόγου που αυτό συμβαίνει, απ’ άκρη σ’ άκρη του Νομού, αλλά και όλης της χώρας όπου ο αγώνας μας έχει ριζώσει.

Η πολιτική της «πράσινης ανάπτυξης»
Η εγκατάσταση των ανεμογεννητριών, που προωθείται και στα Αγραφα, δεν υλοποιείται στο πλαίσιο της αρμονικής αξιοποίησης όλων των μορφών Ενέργειας αλλά υπηρετεί τους επενδυτικούς σχεδιασμούς ενεργειακών ομίλων, που σκοπό έχουν αποκλειστικά το κέρδος.
Πρόκειται για την υλοποίηση της αντιλαϊκής πολιτικής της ΕΕ και των αστικών κυβερνήσεων (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ) για «απελευθέρωση» και ιδιωτικοποίηση της Ενέργειας, μέσω της στρατηγικής για την «πράσινη ανάπτυξη», δηλαδή την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από επιχειρηματικούς ομίλους μέσω ΑΠΕ, με στόχο να βρουν επενδυτική διέξοδο τα υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια, τα οποία συμπληρώνονται και με κρατικό χρήμα μέσω επιδοτήσεων από το ΕΣΠΑ, το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και τώρα με το Ταμείο Ανάκαμψης.
Τα σχέδια για επέκταση των ΑΠΕ επιταχύνονται στις σημερινές συνθήκες που οξύνεται η ιμπεριαλιστική αντιπαράθεση του ευρωατλαντικού μπλοκ με τη Ρωσία, που μπαίνει ο στόχος να μειωθεί η εξάρτηση της ευρωπαϊκής οικονομίας από το ρωσικό αέριο και πετρέλαιο.

Κέρδη για τους ομίλους, ενεργειακή φτώχεια για τον λαό
Η στρατηγική της «απελευθέρωσης» εκτόξευσε τα κέρδη των ομίλων στην παραγωγή και στη διανομή της Ενέργειας, καταδικάζοντας εκατομμύρια νοικοκυριά να ζουν σε συνθήκες ενεργειακής φτώχειας. Η στρατηγική αυτή έφερε το Χρηματιστήριο Ενέργειας και τη ρήτρα αναπροσαρμογής, που πληρώνουν σήμερα ακριβά τα λαϊκά νοικοκυριά για να θωρακίζονται τα κέρδη των ενεργειακών ομίλων.
Σε αυτό το έδαφος προχώρησαν τα σχέδια για την «πράσινη μετάβαση», προσθέτοντας νέα χαράτσια και κόστη για τα λαϊκά στρώματα, εκθέτοντας την ενεργειακή αυτάρκεια στους κινδύνους των γεωπολιτικών ανταγωνισμών, όπως γίνεται τώρα με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Συγκεκριμένα, η μετάβαση στην παραγωγή Ενέργειας από τις ΑΠΕ εξοστράκισε από το ενεργειακό μείγμα τον φτηνότερο λιγνίτη, φόρτωσε με νέα, «πράσινα» χαράτσια τους λογαριασμούς και στηρίχτηκε με ατελείωτα κρατικά και ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά πακέτα, έχοντας άμεση αντανάκλαση και στην αύξηση του πληθωρισμού.
Ετσι, την ώρα που το μερίδιο των ΑΠΕ στο συνολικό ενεργειακό μείγμα έφτασε στο 39%, ξεπερνώντας τα ορυκτά καύσιμα (37%), τα λαϊκά στρώματα βιώνουν την ενεργειακή φτώχεια, αδυνατούν να διατηρήσουν ζεστό το σπίτι τους τον χειμώνα και δροσερό το καλοκαίρι, καθυστερούν τις πληρωμές των λογαριασμών Ενέργειας, ως συνέπεια της τεράστιας αύξησης των τιμολογίων του ρεύματος την τελευταία δεκαετία. Μάλιστα, η αδυναμία αποπληρωμής των λογαριασμών ρεύματος συνδυάζεται με πογκρόμ διακοπών από τη ΔΕΗ και τους ιδιώτες παρόχους, αφήνοντας στο σκοτάδι λαϊκά νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα, παρατηρούνται όλο και πιο συχνά συνεχόμενα μπλακάουτ λόγω της ενεργειακής εξάρτησης και αστάθειας του συστήματος ηλεκτροδότησης.

Υποβαθμίζεται το φυσικό περιβάλλον
Εξίσου αρνητικές είναι οι συνέπειες και για το περιβάλλον, με μη αναστρέψιμες αλλαγές στα βουνά, δέσμευση υδάτινων όγκων, που επηρεάζουν τις αγροτικές καλλιέργειες, την κτηνοτροφική παραγωγή.
Η κατασκευή των αιολικών πάρκων προϋποθέτει μια πολύ μεγάλη επιφάνεια αλλά και ισοπέδωση ολόκληρων βουνοκορφών, όπως επίσης και άγνωστο αριθμό χιλιομέτρων εναέριων γραμμών μεταφοράς και δεκάδες χιλιόμετρα δρόμων πρόσβασης, σε υψόμετρα ακόμα και 2.000 μέτρων και μάλιστα μέσα σε δασικές εκτάσεις, ακόμα και μέσα σε προστατευόμενες περιοχές, περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Παράλληλα, γίνονται καταπατήσεις περιουσιών κατοίκων, σε περιπτώσεις όπου περνούν δρόμοι ή κατασκευάζονται πυλώνες μέσα από ιδιοκτησίες και καταστροφή εκτάσεων, όπως βοσκότοποι.
Ταυτόχρονα, προκαλούνται κίνδυνοι για την ευρύτερη περιοχή, Μουζακίου, Αργιθέας, Λίμνης Πλαστήρα αλλά και συνολικότερα του Νομού ο οποίος την τελευταία διετία έχει δεχθεί τεράστιο πλήγμα από την έλλειχη αντιπλημμυρικών έργων και όλα αυτά σε μια περίοδο κατά την οποία τα έργα για την τοποθέτηση Α/Γ στις βουνοκορφές, δεν έχει καν ξεκινήσει, κάτω και από την πίεσεη των κινητοποιήσεων των φορέων, καθώς υπονομεύεται η αντιπλημμυρική θωράκισή της, λόγω της διάβρωσης της γεωμορφολογίας των περιοχών στις οποίες έχουν ξεκινήσει, ή όπου σχεδιάζεται να ξεκινήσουν, τα έργα τοποθέτησης των ανεμογεννητριών.
Ακόμα, με την κατασκευή των αιολικών πάρκων, οι κτηνοτρόφοι της Αργιθέας κινδυνεύουν να εκδιωχτούν από την περιοχή, ενώ και η εγκατάσταση ΑΠΕ σε παραγωγικά εδάφη που μπορούν να παράγουν προϊόντα δημιουργεί νέους κινδύνους για τη διατροφή του λαού και την αυτάρκεια της χώρας σε βασικά διατροφικά προϊόντα, δεσμεύοντας βοσκοτόπια, ή ακόμη και παραγωγικές εκτάσεις με την τοποθέτηση άλλως τύπων ΑΠΕ, όπως τα Φ/Β σε μια περίοδο μάλιστα που με αφορμή τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία γίνεται όλο και μεγαλύτερος λόγος για επισιτιστική κρίση.
Ταυτόχρονα, αυτές οι τεράστιες κατασκευές, στην πορεία θα γίνουν κουφάρια χωρίς καμία μελέτη αποκατάστασης της περιοχής μετά από χρονικό διάστημα λίγων ετών και με «ελεγχόμενη» ποσότητα παραγόμενης Ενέργειας η οποία κάθε χρόνο θα βαίνει μειούμενη.
Τα αποτελέσματα αυτά δεν οφείλονται σε κάποιον κακό σχεδιασμό ή σε ανικανότητα εκπόνησής του από τους εκάστοτε κυβερνώντες. Είναι απόρροια του ενεργειακού σχεδιασμού του κεφαλαίου, που έχει ως κριτήριο την κερδοφορία των ομίλων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο, με αποτέλεσμα η όποια χωροθέτηση να γίνεται αποκλειστικά για το μεγαλύτερο όφελός τους.

Παγίδες τα λεγόμενα «αντισταθμιστικά οφέλη»
Τα λαϊκά στρώματα της περιοχής χρειάζεται να προφυλαχθούν από τις παγίδες που στήνουν κυβερνήσεις και επιχειρηματικοί όμιλοι, με τα λεγόμενα «αντισταθμιστικά οφέλη».
Αυτά είναι το «τυρί στη φάκα», που στοχεύει στην ενσωμάτωση αιτημάτων, στην εξαγορά ενός τμήματος των κατοίκων που αντιδρούν, μέσα από την παρέμβαση τοπικών παραγόντων, με την κατασκευή διαφόρων έργων από την ανάδοχο εταιρεία με τη μορφή χορηγίας, π.χ. κατασκευή αθλητικών εγκαταστάσεων, ανακαινίσεις σχολείων κ.ά. Ενδεικτικά, στην περιοχή των Αγράφων το μεγάλο «μπάσιμο» του επενδυτή έγινε με τάξιμο αλλά και απόδοση ποσών σε Τοπικές Κοινότητες κομβικές για τον ρόλο που θα παίξουν τόσο στη μεταφορά του εξοπλισμού για την εγκατάσταση όσο και στη διέλευση του δικτύου μεταφοράς της Ενέργειας, ενώ τεράστιες ήταν και είναι και οι ευθύνες των δημοτικών αρχών της περιοχής.
Αντίστοιχα, σε σχέση με το επιχείρημα των νέων θέσεων εργασίας, η πείρα από την κατασκευή και λειτουργία αντίστοιχων έργων στο Τύμπανο και σε άλλες περιοχές επιβεβαιώνει για τους εργαζόμενους που τα κατασκευάζουν ότι κυριαρχεί η εργασία ήλιο με ήλιο, έως 7 μέρες τη βδομάδα, χωρίς ΣΣΕ, σε συνθήκες εντατικοποίησης της εργασίας, που ευνοούν τα εργατικά «ατυχήματα». Στη συνέχεια, στη φάση της λειτουργίας τους το αναγκαίο προσωπικό περιορίζεται στο ελάχιστο.
Παρόμοια παγίδα, με στόχο το φτιασίδωμα της αντιπεριβαλλοντικής πολιτικής της κυβέρνησης, αποτελεί η πρωτοβουλία της για τα λεγόμενα «απάτητα βουνά». Τόσο γιατί η επιφάνεια που εντάσσεται στα «απάτητα βουνά» είναι τελικά ένα πολύ μικρό μέρος του συνολικού ορεινού όγκου, για τον οποίο το μεγάλο κεφάλαιο έχει άλλα σχέδια, όσο και γιατί η ένταξη μιας περιοχής στα «απάτητα βουνά» δεν απαγορεύει επί της ουσίας τη χωροθέτηση ανεμογεννητριών ενώ παράλληλα τα «απάτητα βουνά» είναι ήδη πατημένα από τους επιχειρηματικούς ομίλους, με βάση τους νόμους και τις κυβερνητικές αποφάσεις όλων των μέχρι σήμερα κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ, που υλοποιούν τη στρατηγική της "πράσινης μετάβασης" της EE.

Συμπόρευση με το ΚΚΕ για Ενέργεια - κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα
Τα λαϊκά στρώματα της περιοχής χρειάζεται να γυρίσουν την πλάτη σε επίδοξους «σωτήρες» που δεν θέλουν ο λαός να πάρει την κατάσταση στα χέρια του και μιλούν «για καλύτερες μέρες που θα 'ρθουν» όταν αναλάβουν αυτοί.
Χρειάζεται τώρα συμπόρευση με το ΚΚΕ στη μάχη της αποκάλυψης αλλά και της οργάνωσης της λαϊκής δράσης, μέσα από τους μαζικούς φορείς, που θα ακυρώσει αυτόν τον ενεργειακό σχεδιασμό του κεφαλαίου και θα ανοίξει τον δρόμο της προοπτικής που συμφέρει τον λαό.
Άλλωστε, η δράση των μελών και των φίλων του ΚΚΕ από τις Οργανώσεις της περιοχής και κυρίως της Καρδίτσας, δίνει αντοχή και διάρκεια στον δίκαιο αγώνα του λαού και των μαζικών φορέων της περιοχής, αντιμετωπίζει απογοητεύσεις αγωνιστών όταν βλέπουν να υλοποιούνται τα σχέδια των ενεργειακών κολοσσών. Ταυτόχρονα, προφυλάσσει από την παρέμβαση και την πίεση των επιχειρηματικών ομίλων και των μηχανισμών τους, που στόχο έχουν να ξεστρατίσει ο αγώνας και να περιοριστεί σε ένα στενό και ρηχό «αντι-αιολικό» περιεχόμενο, ή τον εγκλωβίζουν στο πλαίσιο της νομοθεσίας, που είναι όμως κομμένη και ραμμένη στις ανάγκες των επιχειρηματικών ομίλων.
Κι αυτό γιατί, μαζί με την πρωτοπόρα μαχητική δράση απέναντι στις συνέπειες της αντιλαϊκής πολιτικής, θέτουν στο επίκεντρο της πάλης την αιτία των προβλημάτων και τον πραγματικό αντίπαλο, δηλαδή την αξιοποίηση της Ενέργειας ως εμπορεύματος για τη μεγιστοποίηση της κερδοφορίας των επιχειρηματικών ομίλων. Αναδεικνύουν ότι χρειάζεται γραμμή σύγκρουσης και ρήξης με το καθεστώς ιδιοκτησίας των μονοπωλίων στον τομέα της Ενέργειας και συνολικά στην οικονομία.
Υπάρχει πολύτιμη πείρα για να δει κανείς ότι στο πλαίσιο της «απελευθερωμένης» καπιταλιστικής αγοράς δεν μπορεί να υπάρξει μακροπρόθεσμος ενεργειακός σχεδιασμός που να διασφαλίζει τη λαϊκή ευημερία. Καμιά αστική κυβέρνηση δεν μπορεί να υποχρεώσει το κεφάλαιο να επενδύσει και να λειτουργήσει με όρους που αντιστρατεύονται την κερδοφορία του. Ο κάθε καπιταλιστής της Ενέργειας επιλέγει με κριτήριο τα κέρδη του αν, πότε, πώς και πού θα επενδύσει, ποιο καύσιμο, ποια τεχνολογία θα χρησιμοποιήσει. Το αστικό κράτος και οι κυβερνήσεις του νομοθετούν, προσαρμόζουν και ελέγχουν πώς θα υπηρετούνται η διασφάλιση και η αύξηση της κερδοφορίας των καπιταλιστών και όχι οι λαϊκές ανάγκες.
Μόνο στο έδαφος της κοινωνικής ιδιοκτησίας στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής (συμπεριλαμβανομένης και της Ενέργειας) και του κεντρικού σχεδιασμού θα μπορεί να σχεδιαστούν σε πανεθνικό επίπεδο η αξιοποίηση όλων των ενεργειακών πηγών, η ισόρροπη ανάπτυξή τους, με σεβασμό στο περιβάλλον, προς όφελος της ενεργειακής αυτάρκειας της χώρας και του φτηνού ρεύματος, για τον ίδιο τον λαό.
Σε αυτό το πλαίσιο η αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων περιοχών, όπως των Αγράφων, για την ανάπτυξη της αιολικής Ενέργειας, θα γίνεται με ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων, με εξασφάλιση της προστασίας εργαζομένων, κατοίκων και περιβάλλοντος ακόμα και με απόρριψη τυχόν σχεδιασμών για τοποθέτηση ΑΠΕ σε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλους και σε περιοχές οι επιπτώσεις των οποίων θα είναι πολλαπλά μεγαλύτερες από την προσφορά τους στους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα, χωρίς καμία παρέμβαση των παράσιτων τα οποία μέσα από τέτοιου τύπου επενδύσεις προσβλέπουν στη μεγιστοποίηση των κερδών τους.

Βασίλης Ελευθερίου
Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Μέλος της Τ.Ε. Καρδίτσας του Κ.Κ.Ε.